Union of Mielnik (the Privilege of Aleksander, Grand Duke of Lithuania)

In the name of the Lord, amen.

The primary duty of good kings and princes is: to support the hesitant, console the saddened, assuage the outraged, and draw everything into unity and tranquility; for things small rise through concord, whilst the largest are cast down through discord. For among all forms of human evil none is more noxious and adverse than discord. Such dissent is all the more wretched in both human and divine reckoning whenever considerable effort is made, with considerable labour and peril, so that those savage and bloodthirsty nations inimical toward the true faith be repulsed from the temples and altars, and from our necks and throats. Therefore, we have learnt from experience that the union of the most illustrious Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania is not only of utility for us, but is very much necessary. About such a union itself, which is much sought-after in kingdoms and dominions, the most relevant principle is one, rather than many. Therefore, the most sagacious interpreter of things natural, when he sought the most enduring, the best, and the most beautiful principle for ruling and governing universally, thus exclaims in Homeric words: “may the king be one and only!”, thereby making it abundantly clear that everything else may prove easy to unite, insofar as there be one king although peoples sundry. For in this manner diverse nations, diverse dominions, and estates of diverse condition may easily be led to mutual understanding of one-another, to a common weal of laws, and to wedding themselves into a single indivisible body.

Accordingly, we Aleksander, the Grand Duke of Lithuania, Samogitia, Ruthenia, Kiev, etc., lord and heir by the favour of Divine grace, measuring with mature consideration the times past when the glorious Kingdom of Poland was unified with the Grand Duchy of Lithuania under Kazimierz (Casimir IV Jagiellon), of blessed godly remembrance, our begetter, do see with clarity that in the fortunate union of this kind both dominions flourished with tranquility and were administered in accord with prosperity, and have extended their name to the most distant nations of the world, and this in the manner that they were formidable and struck fear not only among the neighbouring foes of the Christian Commonwealth, but also among those separated by the greatest distance.

Therefore, following mature deliberations in this matter with our prelates, dukes, and barons, we have deemed that the unification of the Kingdom of Poland with the Grand Duchy of Lithuania shall not only be useful, but also necessary for the felicitous state of both, and therefore we have wished and mandated that our lords, counsels, and orators – the reverend father in Christ lord Wojciech, the bishop of Wilno; the honourable Aleksander Juriewicz, castellan of Wilno and sub-prefect of Grodno; Jan of Zabrzezie, the palatine of Troki and the marshal of our Grand Duchy of Lithuania; Mikołaj Mikołajowicz, the cup-bearer of the Grand Duchy of Lithuania, sub-prefect of Bielsk; and Piotr Olechnowicz, the master of our cookeries, following the express consent of ours and of our prelates, dukes, barons, and the magnates of our Grand Duchy of Lithuania, with the admirable dukes, barons, counsels, and the magnates of the Kingdom of Poland in its universality – render them concluded by mutual exchange of letters and affirmed by oath, through the articles written below, whose tenor follows in the following words:

Although there have been old records of amity and alliances, ones advancing the prosperity and improvement of the Commonwealth, both of the Kingdom of Poland as well as the Grand Duchy of Lithuania; nonetheless, since there be things somewhat discrepant therein with regard to perfect and sincere brotherhood, in order to strengthen our mutual and shared brotherly love, along with the eternal shared defence of the dominions, the everlasting and resolute loyalty to our brotherhood, and above all to the glory of our God and Saviour, and for the spread of immense and perpetual honour, splendour, ornament, might, honour, and renown unto our dominions of the most serene royal family of Poland and of both the aforesaid dominions and the most noble nations of Poland and Lithuania, and everlasting grandeur of the mutual Majesty, we have decided to renew and amend those old confederations with the articles written below:

1. The first is that the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania shall unite and wed into one inseparable and undifferentiated body, so that there be one tribe, one people, one brotherhood, and common councils, for which body there be forever one head, one king, and one lord who, at the time and venue assigned by those present and convened at the election, be chosen by common votes. And no obstruction from those absent shall hamper the election and the decree of the election, for the kingdom shall always be drawn up according to the customs preserved from ancient times with respect to the same.

2. Thus, anyone who is distinguished with an episcopal, palatine, or castellan dignity in this same Duchy shall, according to his place as assigned in the election of the king for time perpetual, give his voice and counsel in the mode and order as do the councils of the Kingdom.

3. Thus, since every body conserves itself, wherever, with salutary remedies, whilst it destroys itself with the contrary things, hence, everything that concerns the whole of the body and everything therein contained shall be ordained through a common council on both parts and, similarly, exercised by common support in things both adverse and prosperous.

4. Thus, in all successes and adversities, we, the prelates and barons of both of the dominions, are to aide one another with reciprocal remedies, with all our forces and faculties, as according the common council.

5. Thus, there is to be instituted a uniform coinage, of equal weight, in both countries, as with all other things, following from common counsel and assent.

6. Thus, all of the alliances whatsoever, also those confirmed by oath and formerly entered into with whomever, shall be observed by both of the two parties for as long as there be naught therein that infringes on the laws and amenities of the Kingdom and the Grand Duchy of Lithuania.

7. Thus, everybody whosoever is promoted anew as a councilor or dignitary, spiritual as well as secular, shall be obliged to swear their allegiance to the crowned King of Poland and that they shall heed the mutual written accords of the two countries.

8. Thus, everybody whoever has received a sub-prefecture or a burg-castell from his lord for administration, shall be obliged to swear to the king with respect to what he will receive – namely, that he will cede the same to no-one unless to the king, elected and crowned.

9. Thus, all the pacts as are now concluded shall be observed for time perpetual firmly and inviolably, and affirmed by the oaths and written records by each single Councilor of the Duchy as well as by the barons and the pre-eminent of the nobility; such an oath is to be required whenever expedient.

10. Thus, whosoever has attained the age of discretion, and if he be admonished by the name of the councilors for the oath, he shall be obliged to perform the very same.

11. Thus, the most-honourable lords, the orators, and the councilors here present of the Grand Lord of the Duchy of Lithuania shall pledge and promise and oblige themselves to preserve all the pacts on faith and honour, and shall attach the letters with the appended seals to these present pacts, that at the appropriate time they be confirmed by the entirety of the prelates, barons, nobles, and boyars of Lithuania with letters, seals, and oaths stipulating that the most illustrious prince and lord, Aleksander, by grace of God the Grand Duke of Lithuania, etc., shall confirm as certain and acceptable everything that is ordained herein, sworn, written, and promised.

12. Thus, let each of the parts be of counsel and aide to the other, so that the royal majesty may preserve the laws, liberties, dignitaries, and offices of both of the dominions inviolate; whilst the generality of the laws, judgements, habituations, prerogatives, and singular liberties and judiciary constitutions of the both dominions, of the old time and kept hitherto, be unharmed and preserved as such.

13. Thus, whenever it falls to the new king to confirm the Kingdom’s laws upon their election as king, thereupon, under one context all the laws of the Duchy of Lithuania are together to be confirmed.

14. Thus, with regard to all the oaths to be made by the present as well as future councilors, and also the sub-prefects and those of the nobility whosoever may approach to offer the oath, observation of the things aforesaid shall be affirmed on faith and honour.

15. Thus, as has been expressed, written and confirmed by oath, let not any occasion be sought by either party to severe or contravene the present pacts nor to dismember this very one renowned body as now presently united, compacted, and conjoined.

We, therefore, Alexander, by the grace of God Grand Duke of Lithuania, considering the union into one indivisible and undifferentiated body of the renowned Kingdom of Poland and our Grand Duchy of Lithuania, eternally united, do state that should a vacancy occur in either of the dominions for this indivisible body, then one head, one king, and one lord is to be elected by the councilors of both dominions, that he govern and rule, and bring about the manifold and laudable things of utility and commodiousness for the two dominions, as described in the present articles, not solely for the future of themselves, but verily for the greatest preservation and increase of the Christian Commonwealth in profitability, thereby imitating, as appropriate and equitable, the most salubrious examples of our godly progenitors and ancestors who, for the greater defence and subsistence of these same dominions, endeavoured to bring to effect this same union and connection, as it appears evident from their histories and things done. Thus, these very same articles, as being in accord with our shared dignity and highly conducive to both our prosperity and that of our dominions, with respect to all of their clauses, chapters, and points do we commend, accept, approve, and ratify; in these very same, out of our certain knowledge and well-deliberated spirit, with the counsel and acceded assent of the prelates, dukes, barons, nobles of our Grand Duchy of Lithuania, we do consent and commend, accept, approve, ratify, and accord, decreeing that these obtain the strength of everlasting endurance.

We vow in our good Christian faith, with our ducal word and under the obligation made through us with the present oaths, we and our successors, notwithstanding the multiplication of the our progeny and that of our successors, that the union and federation of the prefaced dominions, be kept under one lord governing in future times in perpetuity; and we do subject and oblige, with no adulteration or fraud whatsoever, to inviolably keep and observe and fulfill, as to the effect, all the things and everything singular as is put forth and also contained, declared, and expressed in the present articles.

And we do furthermore vow that all the prelates, dukes, barons, nobles, magnates, and the notable communities of our Duchy of Lithuania shall we conduct so that they accept, approve, ratify, and confirm all that is contained in these present letters of ours and in the afore-inserted; and these shall they, themselves and their successors, carry out and maintain under the faith, honour, and obligation of the presently provided oaths, which they shall individually offer and make and shall be bound by them, as well as shall they issue perpetual letters from the above relevant letters, fortified with their seals, and they shall also pledge and promise for the other prelates, dukes, barons, nobles, magnates, and the notable communities of our Grand Duchy of Lithuania, now absent, that these same and their successors, the sooner the better and as soon as it might be required from them, shall preserve all the things proposed afore upon the faith and honour and obligation of the oaths offered by them, which they ought thereupon to offer, and that the necessary letters according to this order, as were fortified by their seals, shall be given and conceded, this to be performed and observed.

As testified by these letters [i.e., this present document] whereto our seal is presently appended. Done and given in Mielnik on the Saturday preceding the blessed Simone and Jude the apostles [October 230, in the year of Our Lord one-thousand five-hundred and one, with the prelates present thereat and assenting to the afore-proposed: the reverend father in Christ Lord Wojciech Tabor the bishop of Wilno and likewise the magnanimous, and noble barons, our counsels […], our dignitaries and officials, similarly present and witnessing the afore-proposed and thereto assenting.

Translated © by Tristan Korecki, Philip Earl Steele

W imię Pańskie, amen.

Głównym obowiązkiem dobrych królów i książąt jest: wahające się wspierać, zasmucone pocieszać, wzburzone uśmierzać, a wszystko do pewnej jedności i spokoju sprowadzać, gdyż zgodą małe rzeczy rosną, niezgodą największe się rozpraszają. Albowiem spomiędzy wszelakiego zła ludzkiego żadne nie jest szkodliwszym niż niezgoda. Tym zaś okropniejszym taki rozłam jest w pojęciach ludzkich i boskich, kiedy się czynią wielkie wysiłki z wielką praca i niebezpieczeństwem, aby owe dzikie i krwiożercze narody, wrogie wierze prawdziwej, odepchnąć od świątyń i ołtarzy, od głów i gardzieli naszych. Niezawodne doświadczenie uczy, że połączenie prześwietnego Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim jest nie tylko nam pożytecznym, lecz w wysokim stopniu koniecznym, zaś tego połączenia, o które bardzo w królestwach i państwach się ubiegają, najstosowniejszą zasadą jest – jeden, nie zaś wielu. Przeto też ten najmędrszy rzeczy przyrodzonych tłumacz, gdy poszukiwał najbardziej długowieczną, najlepszą i najpiękniejszą zasadę rządzenia powszechnością, tak w wierszu Homerowym woła: „niech będzie jeden król” – dając tym snadnie do zrozumienia, że wszystko inne da się z łatwością połączyć, byleby, chociażby nad różnymi narodami, król był jeden; tym bowiem sposobem różne plemiona, różne państwa, różne stany z wielką łatwością przyprowadzone być mogą do wzajemnego porozumienia, do wspólnego praw spojenia, do zlania się w jedno niepodzielne ciało.

Przeto my, Aleksander, wielki książę litewski, żmudzki, ruski, kijowski itd. pan i dziedzic, z Bożej sprzyjającej łaski mierząc dojrzałą rozwagą czasy przeszłe, kiedy pod świętej pamięci Kazimierzem, rodzicem naszym, sławne Królestwo Polskie było z Wielkim Księstwem Litewskim połączone, dowodnie widzimy, że w tym szczęśliwym złączeniu oba państwa kwitły spokojem i dobroczynnym porządkiem, a imię swoje aż do najdalszych świata narodów rozszerzyły, i to tak, że były straszne i groźne nie tylko sąsiednim nieprzyjaciołom chrześcijańskiej rzeczypospolitej, lecz i największą przestrzenią od niej przedzielonym. Po dojrzałym więc tego rozważeniu wespół z prałatami, książętami i panami naszymi, uznaliśmy połączenie rzeczonego Królestwa Polskiego z Wielkim Księstwem Litewskim nie tylko za pożyteczne, lecz, owszem, za konieczne dla szczęśliwego stanu obu państw.

Przeto poleciliśmy panom Rady i rzecznikom naszym – czcigodnemu w Chrystusie ojcu Wojciechowi, biskupowi wileńskiemu, oraz wielmożnym Aleksandrowi Jurjewiczowi, kasztelanowi wileńskiemu i staroście grodzieńskiemu, Janowi z Zabrzezia, wojewodzie trockiemu i marszałkowi Wielkiego Księstwa Litewskiego, Mikołajowi Mikołajewiczowi, podczaszemu Wielkiego Księstwa naszego Litewskiego, staroście bielskiemu, Piotrowi Olechnowiczowi, mistrzowi naszej kuchni, z wyraźnej zgody naszej i naszych prałatów, książąt, panów i wielmożów Wielkiego Księstwa naszego Litewskiego, wejść z prałatami, książętami, panami, Radą i wielmożami Królestwa Polskiego w porozumienie, takowe we wzajemnych listach ujawnić i przysięgami utwierdzić, w artykułach niżej pisanych, których brzmienie następuje w tych słowach:

Aczkolwiek były dawne zapisy przyjaźni i sojusze, zmierzające ku pomnożeniu i polepszeniu bytu rzeczypospolitej, tak Królestwa Polskiego, jak i Wielkiego Księstwa Litewskiego; że jednak zawiera się w nich nieco przeciwnego całkowitemu i szczeremu braterstwu, przeto, dla wzmocnienia wzajemnej i wspólnej miłości braterskiej, dla wiecznej wzajemnej państw obrony, wiecznej, niezłomnej a wiernej braterskości, naprzód ku chwale Boga i Zbawiciela naszego, a potem najjaśniejszej królewskiej panów naszych rodziny polskiej, wreszcie państw tych obydwóch i szlachetnych narodów polskiego i litewskiego, ku najwyższej i wiecznej ich czci, ozdobie, wzmocnieniu, uczczeniu i świetności, postanowiliśmy owe dawne umowy wznowić i poprawić artykułami niżej pisanymi.

1. Pierwszy jest: że Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie łączą się i spajają w jedno nierozdzielne i nie różne ciało, aby był jeden lud, jeden naród, jedno braterstwo i wspólne obrady; temu zaś ciału ma być na zawsze jedna głowa, jeden król, jeden pan, który w czasie i miejscu oznaczonym przez przybyłych na elekcję wspólnymi głosami będzie wybierany; zaś opór nieobecnych nie ma szkodzić elekcji. Dekret elekcyjny na królestwo ma być sporządzany zawsze podług obyczajów pod tym względem z dawna zachowanych.

2. Każdy zaszczycony godnością biskupią, wojewodzińską lub kasztelańską w tym Księstwie ma dawać swój głos i radę na elekcji króla podług miejsca sobie wieczyście wyznaczonego, sposobem i porządkiem, jak czynią panowie Rady Królestwa.

3. A że każde ciało utrzymuje się środkami zbawiennymi, zaś przez użycie przeciwnych niszczeje, przeto wszystko, co dotyczy całego ciała i wszystkiego, co się w nim znajduje, tak w pomyślnych, jak i w niepomyślnych sprawach, ma być wspólną radą ustanowione i wspólnymi siłami wykonane.

4. My, obu państw prałaci i panowie, uważając za wspólne wszelkie pomyślności i przeciwności, musimy sobie wszystkimi siłami i zdolnościami wzajemnie pomagać, jak to ze wspólnej rady wypadnie.

5. Moneta jednakiej formy i równej wagi ma być w obu państwach, za wspólną radą i zgodą, jak wszystko inne, ustanowiona.

6. Wszelkie przymierza, poprzednio z kimkolwiek zawarte, chociażby zaprzysiężone, tak długo mają być przez obie strony zachowywane, dopóki nic z nich nie wyniknie przeciwnego prawom i korzyściom Królestwa i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

7. Każdy, który w przyszłości będzie wyniesiony na pana Rady lub dygnitarza tak duchownego, jak świeckiego, będzie musiał zaprzysiąc wiarę koronowanemu królowi polskiemu oraz przysiąc na to, że będzie zachowywał wzajemne obu narodów zapisy.

8. Każdy, kto otrzyma od pana starostwo lub gród do zarządzania, złoży przysięgę, że z niego nikomu nie ustąpi, tylko królowi wybranemu i koronowanemu.

9. Wszystkie obecnie zawarte umowy mają być mocno i niewzruszenie na wieczne czasy zachowane oraz stwierdzone przysięgami i zapisami przez każdego z panów Rady Wielkiego Księstwa, jako też przez panów i przez celniejszych ze szlachty; a ta przysięga ma być od nich wymagana, ilekroć zajdzie potrzeba.

10. Kto dojdzie do lat rozwagi, a będzie imieniem Rady królewskiej wezwany do przysięgi, będzie obowiązany ją wykonać.

11. Panowie rzecznicy i Rada najjaśniejszego pana, wielkiego księcia litewskiego, tutaj obecni, przysięgną, przyrzekną i zobowiążą się zachować pod wiarą i honorem wszystkie umowy oraz dołączą do niniejszej umowy z przywieszonymi pieczęciami listy, które w czasie właściwym przez wszystkich prałatów, panów, szlachtę i bojarów litewskich będą potwierdzone listami, pieczęciami i przysięgami na to, że najoświeceńszy książę i pan Aleksander, z Bożej łaski wielki książę litewski itd. przyjmie i potwierdzi wszystko to, co obecnie ustanowiono, zaprzysiężono, zapisano i obiecano.

12. Niech każda ze stron przychodzi drugiej z radą i pomocą, aby majestat królewski niewzruszenie utrzymywał prawa i wolności, dygnitarstwa i urzędy obu państw oraz aby wszystkie dawne prawa, sądy, zwyczaje, prerogatywy i pojedyncze wolności, jako też dawne ustawy sądowe obu państw, w całości zachował.

13. Ilekroć przyjdzie nowemu królowi podczas koronacji potwierdzać prawa Królestwa, wtedy jednocześnie także w jednym akcie mają być potwierdzone i wszelkie prawa Księstwa Litewskiego.

14. Wszystko to, co wyżej było powiedziane względem przysięgi, którą mają złożyć panowie Rady obecni i przyszli oraz starostowie i ci ze szlachty, którzy do złożenia przysięgi będą powołani, ma być pod wiarą i honorem zachowane.

15. Po tym, co w sposób powyższy zostało wyrażone, opisane i zaprzysiężone, niech żadna ze stron nie szuka nigdy powodów do zerwania i wzruszania niniejszej ugody lub rozczłonkowania tego przesławnego ciała obecnie zjednoczonego, spojonego i skojarzonego.

My przeto, Aleksander, wielki książę litewski, uznając połączenie w jedno i niepodzielne ciało, wieczne zjednoczenie sławnego Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa naszego Litewskiego, którym, jako niepodzielnemu ciału, jedna głowa, jeden król, jeden pan, gdy zawakuje tron któregokolwiek z tych państw, przez Radę obu państw powinien być wybrany, stanąć na czele i panować, a prowadzić oboje do tych wielu zysków i dogodności, które są w powyższych artykułach zawarte, a to nie tylko dla przyszłej ich korzyści, lecz zgoła więcej dla zachowania i powiększenia rzeczypospolitej chrześcijańskiej; naśladując zbawienny przykład naszych zgasłych przodków i poprzedników, którzy się starali – jak to widać z ich działań i dziejów – to zjednoczenie i połączenie przywieść do skutku w celu mocniejszej obrony i pewniejszego utrzymania swoich państw – powyższe artykuły, jako zgodne z dostojeństwem i w wysokim stopniu sprzyjające pożytkowi naszemu i naszych państw, we wszystkich ich ustępach, częściach i punktach pochwaliliśmy, przyjęli, potwierdzili i ratyfikowali; obecnie zaś, z rzetelną naszą wiedzą i ze zgodą prałatów, książąt, panów i szlachty naszego Wielkiego Księstwa Litewskiego, pochwalamy, przyjmujemy, potwierdzamy, ratyfikujemy i chcemy, aby takowe otrzymały moc wiecznej trwałości.

Obiecujemy pod dobrą wiarą naszą chrześcijańską, pod słowem naszym książęcym i pod przysięgą, my i następcy nasi, zachować na wieczne czasy to zjednoczenie i spojenie państw przyrzeczonych i rządzenie obu państwami przez jednego pana, bez względu na rozmnożenie się potomstwa naszego lub naszych następców; poddajemy się bez żadnego fałszu i podstępu wszystkiemu w ogóle i w szczegółach, co jest w powyższych artykułach zawarte, opisane i wyrażone.

Obiecujemy również, że przywiedziemy wszystkich prałatów, książąt, panów, szlachtę, wielmożów i znamienitsze gminy naszego Księstwa Litewskiego do przyjęcia, pochwalenia i potwierdzenia wszystkiego, co zawiera się w niniejszych naszych listach i artykułach; wszystko to będą obowiązani oni sami i ich następcy stale wykonywać i zachowywać pod wiarą, czcią i przysięgą, którą każdy z nich powinien będzie złożyć, oraz wydadzą nadto stosowne wieczyste listy, pieczęciami swoimi umocnione, jako też zaręczą i przyrzekną za innych prałatów, książąt, panów, szlachtę, wielmożów i gminy znaczniejsze naszego Wielkiego Księstwa Litewskiego, na teraz nieobecnych, że oni i ich następcy, ilekroć i skoro tylko będzie od nich wymagane, wszystko to zachowają pod wiarą, uczciwością i pod przysięgą, którą wtedy powinni będą złożyć, oraz dać stosowne listy, porządkiem wyżej opisanym utwierdzone ich pieczęciami.

Za świadectwem tego pisma, do którego pieczęć nasza przywieszona. Działo się i dan w Mielniku, w sobotę przed ss. Szymonem i Judą apostołami [23 października] roku Pańskiego 1501. Obecni byli i na powyższe zgodzili się prałaci: czcigodny w Chrystusie ojciec Wojciech, biskup wileński, oraz wielmożni i szlachetni panowie Rady naszej […] dygnitarze i urzędnicy nasi, również osobiście przy tym obecni i na powyższe się zgadzający.

Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795. Wybór źródeł , oprac. S. Godek, M. Wilczek-Karczewska, Warszawa 2006, s. 61-64.

In nomine Domini amen. Optimorum regum et principum praecipuum munus esse solet fulcire titubantia, recreare afflicta, sedare tumultuosa et cuncta redigere ad unionem quandam et tranquillitatem; concordia enim res parvae crescunt, discordia mortalibus est nullum. Tanto tamen hominum nostrorum ac dominiorum dissensus segregatio peior exicialiorque est, quanto magis caeteris feras illas et sanguinarias nationes, orthodoxae fidei immanissimos hostes, tot contentionibus, tot praeliis, tanto labore, tanto etiam periculo, a nostris iugulis, a nostris cervicibus, a templis, ab altaribus propulsare satagimus. Ideoque exploratum compertumque habentes unionem incliti regni Poloniae et magni ducatus Lithvaniae non solum nobis utilem, verum etiam summopere necessariam, unionis autem ipsius, quae maxime in regnis dominiisque quaeritur, congruentior causa est unus, quam multi. Quocirca ille etiam rerum naturae sagacissimus interpres, ubi diutus optimam praestantissimamque regendae ac gubernande universitatis rationem quaesierat, sic homericis tandem verbis exclamavit: rex unus sit, egregie insinuans, cuncta alia facile unire posse, si diversarum gentium duntaxat rex unus fuerit. Hoc enim pacto diversae nationes, diversa dominia, diversae conditionis status, invicem mutuo bene sentire ad communemque virium conglutinationem, in unum quoddam ac individuum corpus facillime reduci posse. Proinde nos Alexander magnus dux Lithuaniae, Samogithiae, Russiae, Kyowiae etc. dominus et haeres divina favente gratia, matura consideratione praeterita tempora metientes, quando sub divo foelicis recordationis Kazimiro genitore nostro inclitum Poloniae regnum cum magno ducatu Lithvaniae fuisset adunatum, clara experienta vidimus utrumque dominium sub foelici huiusmodi unione et tranquilla pace floruisse et secunda prosperitate administrata fuisse nomenque suum usque ad exteras mundi nationes circumtulisse, adeo quidem, ut non modo vicinis Christianae Reipublicae inimicis, sed longissimo quoque intervallo avulsis formidabilis terrorique fuerat.

Ideoque matura deliberatione cum praelatis, ducibus, baronibus nostris super hoc praehabita, cognovimus adunationem praefati incliti regni Poloniae cum magno ducatu Lithvaniae non solum utilem, sed necessariam quoque pro foelici utriusque statu fore eamque per consiliarios et oratores nostros, reverendum in Christo patrem dominum Albertum episcopum Vilnensem ac magnificos et generosos Alexandrum Juryowycz castellanum Vilnensem et capitaneum Grodensem, Johannem de Zabrzezye palatinum Troczensem et marschalcum nostri magni ducatus Lithavaniae, Nicolaum Mykolayowycz subpincernam magni ducatus Lithvaniae, capitaneum Byelsczensem, Petrum Olyechnowycz coquinae nostrae magistrum, de nostro expresso et nostrorum praelatorum, ducum, baronum et procerum magni ducatus nostri Lithuaniae assensu cum praeclaris ducibus, baronibus, consiliariis et proceribus regni Poloniae universis iniri, fieri concludendo atque mutuis inscriptionibus iureiurando firmari voluimus atque mandavimus per articulos infrascriptos, quorum tenor sequitur in haec verba: Quod licet veteres fuerunt inscriptiones amicitiae et foedera, augmentum et conditionem meliorem promoventia Reipublicae, tam regni Poloniae, quam magni ducatus Lithvaniae, tamen cum aliquid viderentur in eis contineri ab optima et sincera fraternitatis fiducia discrepans, idcirco ob solidiorem communis ac mutuae charitatis fraternae connexionem perpetuam, dominiorum defensionem communem, aeviternam, indubitatam fraternitatis fidem, imprimis vero ad Dei et Salvatoris nostri gloriam et dominiorum nostrorum serenissimae regalis familiae Poloniae dominiorumque utrorumque eorundem ac nobilissimarum Poloniae et Lithvaniae nationum immensi perpetuique honoris diffusionem decus, ornamentum, corroborationem, honorificentiam et claritudinem ac Maiestatis mutuae amplitudinem sempiternam vetres ipsas confoederationes innovare et moderari decrevimus sub articulis infrascriptis:

1. Primum quod regnum Poloniae et magnus ducatus Lithvaniae uniantur et conglutinentur in unum et indivisum ac indifferens corpus, ut sit una gens, unus populus, una fraternitas et communia consilia eidemque corpori perpetuo unum caput, unus rex unusque dominus in loco et tempore assignatis per praesentes et ad electionem convenientes votis communibus eligatur quodque absentium obstantia electio non impediatur et decretum electionis in regno semper sit iuxta consuetudines circa illud ex antiquo servatas.

2. Item quilibet episcopali, palatinali castellanalique dignitate in ipso Ducatu insignitus iuxta locum suum assignatum in eligendo rege perpetuis temporibus votabit et consulet modo et ordine, quo consulent consiliari Regni

3. Item quia corpus quodlibet salubribus remediis conservatur et contrariis rebus prosternitur, sic tam in adversis, quam in prosperis rebus utrobique communi consilio ordinanda sunt et communi similiter auxilio exercenda relevandaque omnia circa corpus et in corpore ipso contigentia.

4. Item in omnibus adversitatibus auxiliis invicem nos utruisque dominii praelati et barones iuvare debemus totis viribus et facultatibus, prout communi consilio expedire videbitur, prospera et adversa tanquam communia reputantes.

5. Item moneta uniformis et aequalis ponderis utrobique, sicut caetera omnia, communi consilio et assensu utriusque dominii debeat institui.

6. Item quaecunque foedera, etiam iuramentis firmata, antea cum quibusdam inita, tamdiu observanda sunt per partem utramque, quamdiu contra iura et commoditates Regni et magni ducatus Lithvaniae nil excedere videbuntur.

7. Item quilibet denuo in consiliarium vel dignitarium tam spiritualem quam saecularem promotus teneatur iurare regi coronato Poloniae fidem ac mutuarum inscriptionum observationem.

8. Item quicunque capitaneatum vel castrum in administrationem a domino receperit, ille teneatur recipiendo iurare regi, scilicet quod de illo nemini cedet, nisi regi electo et coronato.

9. Item ut omnia, quaecunque nunc pacta fuerint et conclusa, perpetuis temporibus et firmiter et inviolabiliter observentur, iuramentis et inscriptionibus firmentur per singulos consiliarios illus Ducatus atque barones et ex nobilitate praecipuos illudque iuramentum ab illis requisitis fiat, quotiens expedierit.

10. Item qui aetatem discretionis attigerint, si nomine consiliariorum Regni pro iuramento admoniti fuerint, illud praestare teneantur.

11. Item domini serenissimi, domini magni ducis Lithvaniae oratores et consiliarii hic praesentes iurabunt et promittent seque obligent omnia pacta servare sub fide et honore et dabunt inscriptiones sub appensis sigillis ad praesentia pacta, quae sub tempore per universos praelates, barones, nobiles at boyaros Lithvaniae firmabuntur litteris, sigillis et iuramentis, cavendo, quia illustrissimus princeps et dominus, dominus Alexander Dei gratia magnus dux Lithvaniae etc., rata et grata habebit omnia hic ordinata, iurata, inscripta et promissa.

12. Item ut una pars alteri sit consilio et auxilio, qoud regia maiestas iura et libertates et dignitares et officia utriusque dominii illaesa conservaret, omnia iura, iudicia, consuetudines, praerogativas et libertates singulas constitutionesque iudiciarias, ab olim in hactenus servatas, utriusque dominii salva et salvas conservando.

13. Item quotiens contigerit in coronatione novi regis iura Regni per regem electum confirmari, tunc una etiam omnia iura ducatus Lyhvaniae sub uno contextu debebunt confirmari.

14. Item ut circa omnia iuramenta fienda, tam consiliariorum modernorum, quam futurorum, etiam capitaneorum atque horum, qui ex nobilitate ad praestanda iuramenta venient, praemissorum observatio firmetur fide et honore.

15. Item sit expressum, inscriptum et iuramento firmatum, quod non quaeratur per aliquam partium ullo temporum occasio adversandi et contraveniendi praesentibus pactis neque dismembrandi istius incliti unius corporis praesentibus uniti, compacti et conglutinati.

Nos itaque Alexander Dei gratia magnus dux Lithvaniae praefatus etc., considerantes unionem in unum et indivisum ac indifferens corpus incliti regni Poloniae et magni ducatus nostri Lithvaniae, connexionem sempiternam, et cui individuo corpori unum caput, unus rex unusque dominus occurrente vacatione eorundem dominiorum per utriusque domini consiliarios debeat eligi, praesidere et dominari caeterisque multis et laudabilibus utilitatibus et commodis utrique dominio conducentibus in praeinsertis articulis descriptis, non modo ipsis pro eorum futura, verum etiam maxima Reipublicae Christianae tuitione, incremento et conservatione profuturam, imitantesque, ut decens et par est, divorum nostrorum progenitorum et ante cessorum vestigia saluberrima, quibus pro defensione fortiori et subsistentia dominiorum eorundem firmiori eam ipsam unionem et connexionem ad effectum deducere, ut ex eorum gestis et factis apparet evidenter, conabantur, eosdem articulos tanquam honestos, honori ac commodo nostris et nostrorum dominiorum plurimum conducibiles, quoad omnes eorum clausulas, capitula et puncta laudavimus, acceptavimus, approbavimus et ratificavimus in eosdemque ex certa nostra scienta et animo bene deliberato, consilio et assensu praelatorum, ducum, baronum, nobilium nostri magni ducatus Lithvaniae accedente consensimus laudamusque, acceptamus, approbamus, ratificamus et consentimus, decernentes ea robur perpetuae firmitatis obtinere, promittentes in fide bona nostra Christiana verbo nostro ducali et sub onere per nos praestiti iuramenti nos et nostros successores unionem, connexionem dominiorum praedictorum, prolis nostrae et nostrorum successorum multiplicatione non obstante, unius domini utrique dominio praesidentia temporibus futuris perpetuo duraturam omniaque et singula praemissa ac etiam in articulis praeinsertis contenta, declarata et expressa inviolabiliter tenere, observare et adimplere cum effectu sine omni dolo et fraude subiicimus et obligamus.

Promittimus insuper, quod omnes praelatos, duces, barones, nobiles, proceres et communitates notabiliores nostri ducatus Lithvaniae conducemus, ut omnia in praesentibus nostris litteris ac in praeinsertis articulis contenta acceptent, approbent, ratificent et confirment eaque ipsi et eorum successores firmiter implere et observare tenentur sub fide, honore et onere praestandi iuramenti, quod singuli praestare et facere tenebuntur et debebunt, litterasque desuper perpetuas eorum sigillis munitas regno Poloniae dabunt realiter et cum effectu ac pro aliis praelatis, ducibus, baronibus, nobilibus, proceribus et communitatibus notabilioribus magni ducatus nostri Lithvaniae nunc absentibus cavebunt et promittent, quod ipsi et eorum successores quantocius et cum primum super praemissis requisiti fuerint, servare omnia praemissa sub fide et honore ac onere praestandi per eos iuramenti, quod tunc praestare tenebuntur, litterasque necessarias eo ordine, ut praefertur, eorum sigillis munitas dare et concedere tenebuntur et debebunt. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus est subappensum testimonio litterarum. Actum et datum in Myelnyk sabbato proximo ante beatorum Simonis et Judae apostolorum, anno domini millesimo quingentesimo primo, praesentibus ibidem et ad praemissa consentientibus praelatis, reverendo in Christo patre domino Alberto episcopo Vilnensi necnon magnificis, strenuis et generosis baronibus, consiliariis nostris, Alexandro Juryowycz castellano Vilnensi et capitaneo Grodensi, Johanne de Zabrzezye palatino Troczensi et marsalco magni ducatus Lithvaniae, Georgio Paczowycz, Michaele duce Hlynensi, marsalco curie nostrae, Nicolao Mykolayowycz subpincerna magni ducatus Lithvaniae et capitaneo Byelsczensi, Johanne Mykolayowycz marschalco nostro et tenutario Vilkiensi, Stanislao Zabrzezinsky marsalco nostro, Alberto Gastolthowycz curiensi nostro, Bartossio Thaborowycz marsalco nostro, Stanislao Pyethkowycz capitaneo Bresthensi, Georgio Hylynycz marsalco et tenutario nostro Lidensi, Jacobo Dowoynowycz, Johanne Stheczko Drohiciensi, Nyemyra Myelnyczensi capitaneis, Georgio Kosczyeyowycz, Georgio Dowoynowycz tenutario Dolgosthiensi, dignitariis et officialibus nostris, ad praemissa similiter personaliter existentibus et consencientibus.

Akta unii Polski z Litwą, 1385–1791, wyd. Stanisław Kutrzeba, Władysław Semkowicz, Kraków 1932, nr 82, s. 142–147.