Wybuch powstania styczniowego w 1863 roku na ziemiach pod zaborem rosyjskim wiązał się od początku z próbami pozyskania dla sprawy narodowej mas chłopskich. Powstańczy Rząd Narodowy wyciągnął wnioski ze zbyt nikłego poparcia ludu dla powstania listopadowego oraz tragicznej w skutkach rabacji galicyjskiej, kiedy to zwiedzeni przez Austriaków chłopi zwrócili się przeciw „szlacheckim” powstańcom. Co więcej, w braku regularnego wojska zakładano oparcie powstania o udział licznych rzesz ludowych. Stąd już w styczniu 1863 roku Rząd Narodowy ogłosił dekret uwłaszczeniowy dla chłopów w Królestwie Polskim. Dwa miesiące późnej, 12 kwietnia 1863 roku, wydano w Warszawie podobny dekret, zwany Złotą Hramotą, skierowany do ludu wiejskiego Wołynia i Ukrainy. Tekst dekretu napisano cyrylicą w języku ruskim i wydrukowano złotymi czcionkami, co nawiązywało do popularnej „Złotej książeczki” ks. Piotra Ściegennego. Wydanie dekretu wiązało się z planami powstańczymi, zakładającymi zryw narodowy na całym obszarze przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, zagarniętym przez Rosję. Dekret ogłaszał wolność osobistą chłopów, dawał im samorząd sądowy i uwłaszczał na ziemi, na której gospodarowali. Odwoływano się zatem do potrzeb socjalnych, zapewniając chłopom lepsze warunki niż proponowane w dekrecie cara Aleksandra II z 1861 roku. Sam dokument został zresztą nieco zmodyfikowany samowolnie przez Mariana Sokołowskiego, komisarza Rządu Narodowego – m.in. zmniejszył on o połowę minimalny areał ziemi, mającej być przyznaną uczestnikom walki z Rosjanami. Niestety, silniejsze okazały się animozje między prawosławnym ludem ukraińskim a katolicką szlachtą polską, umiejętnie wykorzystane i podsycane przez rząd rosyjski. Podobnie jak w 1846 roku w Galicji, tak i teraz dla większości adresatów Złotej Hramoty powstanie było sprawą Polaków i szlachty. Złota Hramota nie przyniosła zatem spodziewanych efektów, jakkolwiek zapisała się jako jeszcze jedna nieudana inicjatywa polska, zmierzająca do pozyskania Ukraińców przeciw Rosjanom.Wybuch powstania styczniowego w 1863 roku na ziemiach pod zaborem rosyjskim wiązał się od początku z próbami pozyskania dla sprawy narodowej mas chłopskich. Powstańczy Rząd Narodowy wyciągnął wnioski ze zbyt nikłego poparcia ludu dla powstania listopadowego oraz tragicznej w skutkach rabacji galicyjskiej, kiedy to zwiedzeni przez Austriaków chłopi zwrócili się przeciw „szlacheckim” powstańcom. Co więcej, w braku regularnego wojska zakładano oparcie powstania o udział licznych rzesz ludowych. Stąd już w styczniu 1863 roku Rząd Narodowy ogłosił dekret uwłaszczeniowy dla chłopów w Królestwie Polskim. Dwa miesiące późnej, 12 kwietnia 1863 roku, wydano w Warszawie podobny dekret, zwany Złotą Hramotą, skierowany do ludu wiejskiego Wołynia i Ukrainy. Tekst dekretu napisano cyrylicą w języku ruskim i wydrukowano złotymi czcionkami, co nawiązywało do popularnej „Złotej książeczki” ks. Piotra Ściegennego. Wydanie dekretu wiązało się z planami powstańczymi, zakładającymi zryw narodowy na całym obszarze przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, zagarniętym przez Rosję. Dekret ogłaszał wolność osobistą chłopów, dawał im samorząd sądowy i uwłaszczał na ziemi, na której gospodarowali. Odwoływano się zatem do potrzeb socjalnych, zapewniając chłopom lepsze warunki niż proponowane w dekrecie cara Aleksandra II z 1861 roku. Sam dokument został zresztą nieco zmodyfikowany samowolnie przez Mariana Sokołowskiego, komisarza Rządu Narodowego – m.in. zmniejszył on o połowę minimalny areał ziemi, mającej być przyznaną uczestnikom walki z Rosjanami. Niestety, silniejsze okazały się animozje między prawosławnym ludem ukraińskim a katolicką szlachtą polską, umiejętnie wykorzystane i podsycane przez rząd rosyjski. Podobnie jak w 1846 roku w Galicji, tak i teraz dla większości adresatów Złotej Hramoty powstanie było sprawą Polaków i szlachty. Złota Hramota nie przyniosła zatem spodziewanych efektów, jakkolwiek zapisała się jako jeszcze jedna nieudana inicjatywa polska, zmierzająca do pozyskania Ukraińców przeciw Rosjanom.
