do 1370

1371 – 1572

1918-1939

PRL

1944-1989

Współczesna Polska

od 1989

1980

Żądania strajkujących załóg zakładów pracy i przedsiębiorstw reprezentowanych przez międzyzakładowy komitet strajkowy

Kontekst historyczny

Komunizm, od zainstalowania go w Polsce w 1945 roku, budził sprzeciw i opór społeczny. Narastający od połowy lat 70. XX wieku kryzys gospodarczy, przy jednoczesnej konsolidacji środowisk opozycyjnych, doprowadził do wybuchu społecznego niezadowolenia latem 1980 roku. Początkowo protesty miały charakter nieskoordynowanych strajków w różnych zakładach pracy na Wybrzeżu (przede wszystkim Gdańsk, Gdynia, Sopot), później, po powstaniu komitetów strajkowych, ich uczestnicy wyłonili swą reprezentację – Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) z siedzibą w Stoczni Gdańskiej im. Lenina.

21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego zostało sformułowanych w nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 roku przez Andrzeja i Joannę Gwiazdów, Bogdana Lisa, Alinę Pieńkowską, Lecha Wałęsę i Bogdana Borusewicza na podstawie żądań zgłoszonych przez strajkujących w całym kraju. Treść postulatów umieszczono na drewnianych tablicach nad bramą Stoczni Gdańskiej. W 2003 roku tablice te trafiły na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO „Pamięć Świata”.

Listę postulatów otwierało żądanie utworzenia wolnych związków zawodowych. Pozostałe dotyczyły przestrzegania konstytucyjnych praw i wolności, zaprzestania represji wobec osób prześladowanych za przekonania, zwolnienia więźniów politycznych, zniesienia przywilejów partyjnych oraz szeregu żądań ekonomicznych i socjalnych, zmierzających do poprawy warunków bytowych społeczeństwa.

31 sierpnia 1980 roku w Stoczni Gdańskiej zostało podpisane porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym, reprezentującym ponad 700 zakładów, oraz delegacją rządową, na mocy którego powstały niezależne samorządne związki zawodowe, a rząd zobowiązał się do realizacji najważniejszych postulatów. Efektem przyjęcia przez władze komunistyczne 21 postulatów było powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.

Tablice z postulatami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, fot. Grzegorz Mehring / Archiwum ECS

Treść dokumentu

jPaginate.js - Demo