Jan Długosz w „Rocznikach, czyli kronikach sławnego Królestwa Polskiego” pod rokiem 1347 zapisał: „Król polski Kazimierz chciał położyć kres godnym potępienia ciężkim nadużyciom, w postaci różnego rodzaju oszczerstw i krzywd, w których całe Królestwo Polskie za wszystkich jego poprzedników, królów i książąt /…/ cierpiało bardzo dotkliwy ucisk w wymierzaniu sprawiedliwości i rozstrzyganiu sporów i wszelkiego rodzaju nieporozumień z tego mianowicie powodu, że sądy ziemskie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego wyrokowały nie na mocy pisanych praw i statutów, ale kierowały się osobistymi odczuciami sądzących i przewodniczących sądom ulegających często namiętnościom, sympatiom i przekupstwom. Pragnął zatem wprowadzić porządek w całym Królestwie przez jednakowe i sprawiedliwe prawa” *. W tym celu król zwołał jakoby zjazd do Wiślicy w 1347 roku, na którym ogłosił statuty systematyzujące prawo zwyczajowe dwóch głównych dzielnic zjednoczonego królestwa, czyli Wielkopolski i Małopolski. Pisząc cytowaną relację Długosz uległ powszechnie podzielanemu w jego czasach mitowi, ze statuty stanowiły efekt jednorazowej kodyfikacji prawa. Faktycznie statuty Kazimierza Wielkiego powstawały przez dłuższy czas i zostały oparte na wyrokach wydawanych przez króla jako najwyższego sędziego. Wyroki te następie usystematyzowano dodając do dyspozycji ustawodawczej uzasadnienia, które często wywodzono z para rzymskiego lub kanonicznego (zob. np. par. 71, 72, 148, a także 77).
Statut piotrkowski będący dotyczący prawa wielkopolskiego powstała między 1356 a 1362 rokiem, a ogłoszono go na wiecu w Piotrkowie. Późniejszy – najpóźniej wydana w 1362 roku – jest zbiór statutów dotyczących prawa małopolskiego, ogłoszony na wiecu w Wiślicy.
Statuty zawierają przepisy zarówno dotyczące ustroju państwa, jak i prawa sądowego (zwłaszcza karnego). Nie były kodyfikacją w nowoczesnym znaczeniu, bo nie wyczerpywały żadnego z działów prawa, wprowadzały jednak za prawem kanonicznym, zasadę wyższości normy stanowionej nad zwyczajem, który stał się normą pomocniczą.
Z ciekawszych spraw dotyczących ustroju społecznego warto wspomnieć regulacje tzw. nagany szlachectwa oraz kary za zabójstwo (główszczyzna), co wiązało się z jednej strony z rosnącą pozycją rycerstwa (szlachty) w życiu publicznym, a z drugiej z brakiem wyspecjalizowanej heroldii, która kontrolowałaby przynależność do stanu szlacheckiego. Statut wiślicki potwierdzał także obowiązek służby wojskowej rycerstwa, z zastrzeżeniem jednak uzyskanego jeszcze w XIII stuleciu przez rycerstwo przywileju wynagrodzenia za służbę poza granicami kraju.
Mimo swej niepełności, statuty Kazimierza Wielkiego stały się ważnym elementem budowy zjednoczonego Królestwa i nowelizacji obowiązujących norm prawnych. W wieku XV scalono statut piotrkowski i wiślicki.
