Koniec I wojny światowej w listopadzie 1918 r. spowodował konieczność zawarcia traktatów pokojowych, które określiłyby granice państw, które powstały po upadku Cesarstwa Niemieckiego, Austro-Węgier oraz Cesarstwa Rosyjskiego. Naturalnym przedstawicielem Polaków było środowisko skupione wokół Romana Dmowskiego i Komitetu Narodowego Polskiego, który od początku wojny konsekwentnie stał na pozycji antyniemieckiej i był uznawany przez Ententę za oficjalnego przedstawiciela Polski na Zachodzie. Gdy w styczniu 1919 r., premierem w Warszawie został Ignacy Jan Paderewski, Dmowski uznał jego zwierzchnictwo. W konsekwencji doszło do dokooptowania do grona Komitetu przedstawicieli Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego.
Szczególnym dniem dla polskich delegatów okazał się 29 stycznia 1919 r., gdy przed oblicze Rady Dziesięciu, najważniejszego gremium na konferencji, został wezwany Dmowski i miał przedstawić koncepcję granic państwa polskiego. Dmowski w improwizowany sposób przemawiał przez kilka godzin, w języku angielskim i francuskim, gdyż nie był zadowolony ze sposobu tłumaczenia swoich słów przez oficjalnego tłumacza, budząc tym powszechne uznanie wśród zgromadzonych , wśród nich premiera Wielkiej Brytanii Davida Lloyda George’a. Dmowski odwoływał się do argumentacji historycznej, wskazując jako granicę Polską na wschodzie linię sprzed okresu zaborów i mówiąc o słabości potencjału państwowego Ukraińców i Litwinów. W przypadku granicy zachodniej odwoływał się zaś do argumentacji etnicznej i statystycznej, pokazując, gdzie dominował żywioł polski. Jego celem była Polska duża i mogąca rywalizować z Niemcami.
Ostatecznie Traktat Wersalski został podpisany 28 czerwca 1919 r., znajdują się pod nim podpisy zarówno Paderewskiego, jak i Dmowskiego. Postanowienia konferencji nie pełni zgadzały się z wizją przedstawioną przez tego ostatniego 29 stycznia tego roku, jednak powszechnie są one uznawane za korzystne dla Polski. W obrębie granic Rzeczypospolitej ustalonych w Wersalu znalazła się Wielkopolska i Pomorze Gdańskie. O przynależności państwowej Górnego Śląska i południowej części Prus Wschodnich, o które spierali się Polacy i Niemcy, miały zadecydować plebiscyty. Gdańsk został zaś ogłoszony wolnym miastem.
Posiedzenie Rady Dziesięciu nie było protokołowane, ponadto Dmowski nie pozostawił żadnych notatek ze swojej przemowy, wobec czego nie dysponujemy dokładną treścią jego wystąpienia. Najważniejszym źródłem, dzięki którym możliwe okazuje się uchwycenia słów dyplomaty, są notatki sekretarza generalnego konferencji Paula-Eugene’a Dutasta, których najważniejsze fragmenty prezentujemy poniżej.
