do 1370

1371 – 1572

1918-1939

PRL

1944-1989

Współczesna Polska

od 1989

Za symboliczny moment odzyskania przez Polskę niepodległości przyjmuje się 11 listopada 1918 roku. Jednak proces tworzenia podstaw prawnych odrodzonego państwa trwał kilka lat. Jednym z podstawowych zadań było opracowanie konstytucji. Wybrany w styczniu 1919 roku jednoizbowy Sejm Ustawodawczy już w lutym przyjął tzw. Małą Konstytucję, która przejściowo normowała najważniejsze zasady funkcjonowania organów państwa.

Prace nad nową konstytucją trwały dłużej. Jej autorzy w części wzorowali się na konstytucyjnych ustawach francuskich z 1875 roku. Starano się, aby ustawa zasadnicza zapewniła możliwie szerokie spektrum swobód demokratycznych. Miała ona także zapewnić prawa mniejszościom narodowym i etnicznym zamieszkującym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Konstytucję uchwalono 17 marca 1921 roku – doszło do tego trzy dni przed niezmiernie ważnym dla Polski plebiscytem na Górnym Śląsku. Jego wynik miał zadecydować o przynależności państwowej tego ważnego regionu przemysłowego.

Uchwalenie tzw. konstytucji marcowej uruchomiło proces wyłaniania władz działających na podstawie nowego prawa. Jesienią 1922 roku odbyły się wybory do Sejmu i Senatu (izby wyższej parlamentu utworzonej na mocy nowej konstytucji). W grudniu 1922 roku Zgromadzenie Narodowe (połączone izby parlamentu) dokonało wyboru pierwszego prezydenta RP.

Konstytucja uchwalona w 1921 roku została znowelizowana w 1926 roku. Po zamachu majowym dokonanym przez Józefa Piłsudskiego Sejm osłabił pozycję władzy ustawodawczej względem władzy wykonawczej. W tej formie ustawa zasadnicza funkcjonowała do kwietnia 1935 roku, gdy zastąpiono ją nową konstytucją. W 1944 roku narzucony przez Józefa Stalina rząd komunistyczny odrzucił konstytucję kwietniową 1935 roku i nominalnie uznał konstytucję marcową za obowiązującą, choć w istocie nie respektował jej demokratycznych zasad. Taki stan rzeczy utrzymano do 1947 roku.

Dokument w zbiorach Biblioteki Sejmowej, fot. Wydział Muzealiów Biblioteki Sejmowej

Treść dokumentu

jPaginate.js - Demo