Traktat Jana Ostroroga (ok. 1430-1501), kasztelana i wojewody poznańskiego, stanowi zbiór reformatorskich pomysłów i postulatów dotyczących naprawy państwa oraz stosunków kościelnych w Polsce. Być może powstał w związku z jednym, konkretnym sejmem z czasów Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492), jako całościowy projekt udoskonalenia funkcjonowania państwa. Na plan pierwszy wysuwają się w nim kwestie związane ze zwiększeniem obciążeń stanu duchownego na rzecz państwa, wzrostem uprawnień królewskich, ideą zaprowadzenia jednolitego systemu prawnego, zniesieniem opłat na rzecz papiestwa czy organizacją dworu i zarządu państwem.
W analizach dotyczących treści Memoriału i stojących za nim inspiracji, historycy podkreślali zarówno kontynuację polskich tradycji myśli politycznej i prawnej: Mateusza z Krakowa, Pawła Włodkowica i Jakuba z Paradyża, jak i zbieżność treści z ideologią husycką, z wzorami czerpanymi z prac czternastowiecznych legistów francuskich, a wreszcie możliwą inspirację myślą niemieckich reformatorów XV wieku, tworzących nurt tzw. Reformy Rzeszy. Autor, doktor prawa rzymskiego i kanonicznego, wyróżniający się na tle innych świeckich dostojników swej epoki starannym wykształceniem (studiował w Erfurcie, Wiedniu i Bolonii), szczególną wagę przykładał bowiem do prawnych aspektów funkcjonowania państwa.
Memoriał Jana Ostroroga przysparza historykom wielu problemów. Pojawiały się opinie, że nie dysponujemy tekstem autentycznym, lecz jedynie przeróbką wcześniejszego dzieła specjalnie przygotowaną dla celów politycznych. Kiedy indziej sugerowano, że tekst jest apokryfem, powstałym w pierwszej połowie XVI stulecia, w którym wykorzystano nazwisko kasztelana poznańskiego, by wypowiedzieć postulaty z doby formowania się ruchu egzekucyjnego. Jednym ze źródeł wątpliwości pozostaje fakt, że najstarsze rękopisy, którymi dysponujemy, pochodzą z lat 30. XVI wieku, a zatem są o kilka dekad młodsze niż czas działalności i życia historycznej postaci Jana Ostroroga.
