do 1370

1371 – 1572

1918-1939

PRL

1944-1989

Współczesna Polska

od 1989

1981

Posłanie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej

Kontekst historyczny

Latem 1980 roku przez Polskę przetoczyła się fala strajków. Ich uczestnicy domagali się m.in. zgody na utworzenie niezależnych od władz komunistycznych związków zawodowych. Protest, który ogarnął tysiące zakładów pracy, zmusił partię komunistyczną do ustępstw i podpisania porozumień z robotnikami, w tym z najsilniejszym Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni im. Lenina w Gdańsku (31 sierpnia 1981). Powstanie jesienią 1980 roku Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” było pierwszym tego rodzaju wydarzeniem nie tylko w Polsce ale w całej podporządkowanej Sowietom Europie Wschodniej. Stanowiło też wyłom w trwającym od końca II wojny światowej monopolu władzy komunistycznej, co budziło obawy przywódcy krajów bloku sowieckiego, że obywatele ich państw będą chcieli naśladować Polaków.

Jednym z najważniejszych wydarzeń, jakie miały miejsce w okresie legalnej działalności Związku był I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” (5-10 września i 26 września – 7 października) jesienią 1981 roku w Gdańsku. Zjazd przede wszystkim kończył trwający blisko rok proces wyboru władz Związku oraz wypracował plan działań na kolejny okres działalności. Jednak oprócz prac związanych z bieżącym funkcjonowaniem organizacji, podczas Zjazdu przyjęto szereg dokumentów mających szersze znaczenie. Jednym z nich było uchwalone 8 września Posłanie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej. Za jego pośrednictwem Polacy zwracali się wprost do innych narodów ujarzmionych przez komunizm. I choć tekst Posłania z olbrzymim trudem przedostawał się do jego adresatów – wywołał wściekłość przywódców komunistycznych partii bloku sowieckiego. W ZSRR zmuszano robotników do udziału w wiecach, na których potępiano Posłanie. Leonid Breżniew uznał je za prowokację i próbę rozprzestrzenienia idei „Solidarności” na kraje bloku komunistycznego. Antysolidarnościowe wiece odbyły się również w Bułgarii, Czechosłowacji i na Węgrzech. Do Polski słano listy protestacyjne. Także Biuro Polityczne PZPR uznało uchwalony w Gdańsku dokument za „obłędną prowokację wobec sojuszników Polski”.

Trzy miesiące później I sekretarz KC PZPR i premier PRL gen. Wojciech Jaruzelski wprowadził w Polsce stan wojenny. NSZZ „Solidarność” oficjalnie została zlikwidowana, a 10 tys. jego działaczy internowano. Mimo to, związek trwał w konspiracji i walnie przyczynił się do upadku komunizmu Polsce i w Europie w 1989 roku.

I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” / Fot. Leszek Biernacki

Treść dokumentu

jPaginate.js - Demo