do 1370

1371 – 1572

1918-1939

PRL

1944-1989

Współczesna Polska

od 1989

1918

Depesza notyfikująca powstanie niepodległego państwa polskiego

Kontekst historyczny

W czasie I wojny światowej kraje, które ponad sto dwadzieścia lat wcześniej dokonały rozbioru Rzeczypospolitej, znalazły się w przeciwstawnych obozach polityczno-militarnych. Już w pierwszych dniach wojny Polacy zaczęli prowadzić działania polityczne i tworzyć oddziały zbrojne, które miały przywrócić państwu niepodległość. Działanie te zostały wsparte też akcją dyplomatyczną. Jednym z najważniejszych jej efektów było uwzględnienie w ogłoszonym przez prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona w styczniu 1918 roku programie pokojowym zapowiedzi stworzenia niepodległego państwa polskiego.

11 listopada 1918 roku zawarto zawieszenie broni na froncie zachodnim, co faktycznie kończyło wojnę. Dzień wcześniej do Warszawy powrócił z niemieckiego więzienia przywódca polskiego obozu niepodległościowego, Józef Piłsudski. Jego niekwestionowany autorytet sprawił, że podporządkowała mu się administracja, okupowanego przez Niemcy i Austro-Węgry, Królestwa Polskiego i Galicji oraz większość polskich ugrupowań politycznych. Piłsudski 11 listopada objął dowództwo nad rodzącym się Wojskiem Polskim, a 14 listopada przejął także władze cywilną. Rozpoczął się proces tworzenia struktur niepodległej Polski.   

Już 16 listopada Józef Piłsudski notyfikował najważniejszym rządom powstanie niepodległego państwa polskiego. Depeszę wysłano drogą radiową z nadajnika znajdującego się w Cytadeli Warszawskiej. Sprawa ta była pilna ze względu na rozpoczęte już przygotowania do kończącej wojnę konferencji pokojowej. Tylko obecność na niej przedstawicieli państwa polskiego mogła wpłynąć na korzystne dla Polski rozwiązania terytorialne.

Dokument w zbiorach Biblioteki Narodowej

Treść dokumentu

jPaginate.js - Demo