Rok 1655 był jednym z najtragiczniejszych momentów dla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od siedmiu lat ze zmiennym szczęściem toczyła się wojna domowa z Kozakami, a od 1654 r. również z występującą po ich stronie Rosją. Wojna wyniszczyła wschodnie prowincje Rzeczypospolitej. Szwedzka inwazja na ziemie północne i zachodnie, rozpoczęta w lipcu 1655 r., mogła być początkiem końca Rzeczypospolitej. Jednostki pospolitego ruszenia zebrane do obrony przeciwko Szwedom, pozbawione wsparcia wojska zaciężnego, zaangażowanego na wschodzie, kapitulowały jedne po drugich. Wielkopolska, Mazowsze i znaczna część Małopolski dostały się pod panowanie szwedzkie. Padły Kraków i Warszawa – stara i nowa stolica Rzeczypospolitej.
Król Jan Kazimierz, pokonany przez Szwedów w bitwie, uciekł na Śląsk, na tereny znajdujące się pod panowaniem habsburskim. Szlachta, wraz z urzędnikami królewskimi przyjęła króla Szwecji za króla Polski, w zamian za gwarancje praw. Jednocześnie hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł poddał Szwedom Wielkie Księstwo Litewskie. Z czasem jednak, Szwedzi zaczęli traktować zajęte ziemie coraz surowiej. Wywozili z nich kosztowności i dzieła sztuki. Akceptowali rabowanie chłopów przez żołnierzy. Aby utrudnić zbiegłemu królowi kontakt z krajem, Szwedzi zaczęli zajmować miasta i fortece leżące na pograniczu ze Śląskiem. Wtedy stanęli pod ufortyfikowanym klasztorem jasnogórskim, najważniejszym sanktuarium maryjnym w Królestwie polskim, podejmując próbę zajęcia klasztoru siłą.
Podniesienie ręki na sanktuarium, połączone z innymi postępkami Szwedów oburzyło szlachtę, która zaczęła ponownie popierać Jana Kazimierza. W tych okolicznościach, w grudniu 1655 roku zebrali się w Tyszowcach hetmani koronni z wojskiem, przedstawiciele rozczarowanej szlachty oraz zbuntowanych przeciwko Radziwiłłowi wojsk litewskich. Postanowili oni zawiązać konfederację, czyli zbrojny związek obywateli, powołany w celu dochodzenia naruszonych praw. Konfederaci zadeklarowali wierność Janowi Kazimierzowi, zobowiązali się walczyć ze Szwedami oraz zwołali pospolite ruszenie. Konfederacja tyszowiecka uznawana jest za symboliczny punkt zwrotny w wojnie polsko-szwedzkiej, która zmieniła się z triumfalnego pochodu najeźdźców w ciężką i krwawą wojnę, zakończoną w 1660 r. pokojem oliwskim i wycofaniem Szwedów.
