do 1370

1371 – 1572

1918-1939

PRL

1944-1989

Współczesna Polska

od 1989

1846

Manifest Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej do narodu polskiego

Kontekst historyczny

Powstanie z 1846 roku, zwane również powstaniem krakowskim, było jednym z najbardziej tragicznych polskich powstań. Spiskowcy, działający z inspiracji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, przygotowywali wystąpienie we wszystkich trzech zaborach jednocześnie. Planowali poderwać do walki chłopstwo polskie pod hasłami wolności, zniesienia pańszczyzny i uwłaszczenia chłopów na uprawianej przez nich ziemi. Pośród chłopów działali emisariusze TDP, mający na celu uświadomienie ich co do postulatów powstańczych, a szlachta szykowała się do wystąpienia przeciw zaborcom.

Niestety, powstanie straciło sens jeszcze zanim wybuchło. W zaborze pruskim przygotowania zostały odkryte przez policję, a organizatorzy spisku zostali aresztowani. Próby wystąpień zbrojnych zostały szybko stłumione. W zaborze austriackim administracja zaborcza, wykorzystując konflikty pomiędzy szlachtą i chłopstwem, podburzyła chłopów do wystąpienia przeciwko swoim panom. Wydarzenia te, zwane Rabacją Galicyjską doprowadziły do śmierci tysięcy szlachciców, w tym wielu szykujących się powstańców. W zaborze rosyjskim nieliczne wystąpienia nie znalazły wielu zwolenników i zostały szybko zlikwidowane przez armię rosyjską. Powstanie wybuchło na większą skalę jedynie w Krakowie, będącym ówcześnie wolnym miastem.

Powstańcy wyrzucili z Krakowa garnizon austriacki i powołali Rząd Narodowy, który ogłosił się prawowitym rządem polskim. Rząd wydał odezwę, mającą na celu poderwanie do powstania ludności polskiej wszystkich zaborów. Manifest wpisuje się w główny nurt ówczesnej myśli demokratycznej. Proklamuje on Polskę bezstanową, w której zniesione zostaną wszystkie powinności chłopstwa wobec szlachty, przy jednoczesnym uwłaszczeniu. Było to pierwsze powstanie, które głosiło tak radykalne hasła reform społecznych. Nie możę to jednak dziwić, biorąc pod uwagę, że wszyscy członkowie Rządu Narodowego byli związani z TDP lub ze wspieranymi przez nie organizacjami konspiracyjnymi.

Odezwa rządu spotkała się z pewnym odzewem mieszkańców Krakowa i okolic. Do udziału w powstaniu zgłosiło się nawet więcej ludzi niż powstańcy byli w stanie wyposażyć. Wkrótce jednak okazało się, że oczekiwane wystąpienia w pozostałych częściach ziem polskich nie powiodły się. Wkrótce do Krakowa wkroczyły wojska austriackie, które w jednej bitwie rozbiły pozbawionych szans powstańców. Powstanie upadło, ale do jego niewątpliwych osiągnięć należy wyraźne postawienie sprawy chłopskiej na pierwszym miejscu w walce o wyzwolenie Polski.

Treść dokumentu

jPaginate.js - Demo